Weldadige geuren uit de natuur

In de lente komt de natuur weer tot leven. Dat kun je niet alleen zien, maar ook ruiken. Geuren van zoete bloemen, het frisgroene gras en vruchtbare aarde. Juist deze geuren hebben een weldadig effect op lichaam en geest. Ze prikkelen prettige herinneringen, ze maken ons rustig en verhogen onze weerstand tegen ziektes en stress. Daarom ga ik in de lente graag bosbaden. Ik neem je graag mee in die geurenwereld van het bosbaden (shinrin-yoku).

Snuif de lucht op

Wat hangt er allemaal in de lucht waar wij zo gezond en gelukkig van worden? Dat zijn de fytociden (of fytonciden). Dat zijn organische stoffen die de bomen en planten produceren. Die geven ze af om zich te beschermen tegen insecten, schimmels en bacteriën. Sommigen kun je niet ruiken, maar veel geuren zul je zeker herkennen. Bijvoorbeeld de frisse dennenachtige geur alfapineen die je opsnuift in het bos. Of de citrusachtige  geur van D-limoeen.

Versterk je immuunsysteem met geuren

Loop door het bos of ga een tijdje zitten in een park. Echt, als je dat af en toe doet, is dat genoeg om je afweer beter te laten werken. Dat ontdekte Qing Li, een wetenschapper die expert is op het gebied van shinrin-yoku (bosbaden). Hij testte het effect van fytociden op de mens. Hij keek naar witte bloedcellen in het immuunsysteem, natural killer cellen genaamd. Als deze actiever worden (en dat werden ze met de toegevoegde geurstoffen) ruimen ze virussen uit de weg. En nog meer bewijs: hoe meer bomen, hoe minder kans op ziektes en hoe minder sterfte.

Verlaag je stress met geuren

Iedereen die wel eens aan bosbaden doet of in de natuur verblijft, zal het merken; Geur dempt ook je stress. Diverse wetenschappers toonden al aan dat fytociden je stemming verbeteren. Een krachtige werking van geur is namelijk dat de balans tussen je sympatisch zenuwstelsel (dat reageert op gevaar en stress) en je parasympatisch zenuwstelsel (je kalmeringssysteem) wordt hersteld. Dit merk je omdat je je op je gemak voelt en ontspannen. Qing Li liet zien dat de geurenmix van ceders, citrus en dennen de gehalten aan stresshormonen significant verlaagde. Al die geuren blijken trouwens ook een positief effect te hebben op je slaap en ze remmen je gevoelens van angst.

Neem een ‘geurenbad’ voor je hersenen

Tijdens bosbaden neem je als het ware een geurenbad. Dat kun je heel bewust doen. Adem diep in. Alle geurstoffen blijven dan goed in je neus hangen, want helemaal achter in je neus zitten de geurcellen, receptoren, klaar om de geuren op te vangen. Via zenuwen sturen ze signalen naar je hersenen. Alles wat je opsnuift gaat voornamelijk door naar je amygdala (de amandelkern die verantwoordelijk is voor emoties) en naar de hippocampus (voor je geheugen). Merk je al dat je hartslag langzamer gaat en dat je als vanzelf een tragere pas hebt? Dan is het geursignaal waarschijnlijk aangekomen in de hypothalamus, die jouw lichaam laat ontspannen en onbewust jouw gedrag stuurt. Meestal ben je je niet bewust van wat je ruikt, want slechts een deel van de informatie komt terecht in je hersenschors waar je rationele deel zich bevindt.

Omdat het geurencentrum in je hersenen vlakbij het deel ligt waar herinneringen worden opgeslagen, kan het gebeuren dat de geuren je terugbrengen naar het verleden en je in een bepaalde stemming brengen. Als ik bijvoorbeeld een niet zo frisse lucht opsnuif van vis en afval, word ik toch vrolijk omdat dit voor mij de geur is van de haventjes die ik op vakantie tegenkom.

Probeer ook eens de geur van aarde. Als je die inademt kom je namelijk in contact met gezonde microben. En dit is werkelijk aangetoond: Je voelt je positiever, met meer energie en je kunt cognitief beter functioneren. Finland heeft zelfs een heel gezondheidsprogramma om meer te wroeten in de aarde, met zeer veelbelovende resultaten. Ook zeelucht brengt allerlei positieve stoffen met zich mee. Wat je ruikt is o.a. de ontbinding van algen en die geur activeert direct je hersenen via de geurcellen in je neus.

Geef aandacht aan je reukvermogen

Er wordt wel gezegd dat we steeds minder ruiken. Misschien een voordeel nu we steeds meer in vervuilde steden wonen. Maar ook een gemis vanwege de helende eigenschappen van de geuren uit de natuur. Laten we dus wat meer aandacht geven aan ons reukvermogen. Je geurcellen kun je heel goed een beetje aanmoedigen.

Hoe dieper je ontspant hoe meer je ruikt en hoe meer je ruikt hoe meer je ontspant. Dat is precies wat je doet met bosbaden. Mijn deelnemers zijn vaak verrast hoeveel geuren ze kunnen waarnemen in het bos en hoe verschillend dennennaalden bijvoorbeeld ruiken (citrusachtig, houtachtig)

Bosbaden onder begeleiding

Bosbaden onder begeleiding is een toegankelijke manier om je onder te dompelen in de wereld van geuren. Een bosbadgids helpt om je aandacht in het hier en nu te houden. Je blijft langer in de natuur dan je zelf zou doen en het verdiept je ervaring. Dat is nog meer genieten en ontspannen dus.

Kijk hier voor de agenda Bosbaden met Manon

Bronnen:

• Qing Li, Shinrin-yoku: De kunst en wetenschap van het bosbaden, Amsterdam (Bruna) 2018
• Iris Sommer, De zeven zintuigen: Over waarnemen en onwaarnemen, (Prometheus) 2018
• Michel Le Van Quyen, Waarom natuur goed voor je hersenen is, Utrecht (Ten Have) 2023